Vụ Xuân năm nay, xã Nguyễn Úy huyện Kim Bảng gieo cấy 265ha lúa; 14ha cà pháo; 10ha dưa chuột thương phẩm và trồng cây ăn quả vải u trứng. Đây là những giống cây chủ lực phù hợp và cho hiệu quả cao ở địa phương.
Trong cơ cấu trồng trọt, xã Nguyễn Úy luôn sản xuất đưa vào trồng đan xen những cây trồng truyền thống và một số giống cây trồng mới. Tìm hiểu được biết nhiều năm nay xã Nguyễn Úy luôn chú trọng sản xuất những cây trồng truyền thống quen thuộc như cấy lúa khang dân 18, lúa Bắc thơm số 7, cây dưa thương phẩm, cà pháo. Đó chính là cách nghĩ, cách làm riêng của Nguyễn Úy, phù hợp với điều kiện của địa phương. Nói về điều này anh Nguyễn Văn Quân, Giám đốc HTXDVNN xã Nguyễn Úy cho biết: Trong sản xuất cây trồng của xã, chúng tôi vẫn lựa chọn cây trồng truyền thống vì nó phù hợp với đồng đất và kinh nghiệm canh tác của bà con nông dân địa phương. Tuy là cây trồng truyền thống nhưng xã đã tích cực áp dụng mạnh các tiến bộ kỹ thuật cũng như các giải pháp hiệu quả để tác động, nên các cây trồng truyền thống vẫn phát huy được các ưu điểm thế mạnh, giúp bà con sản xuất hiệu quả, tăng thu nhập, phát triển kinh tế gia đình.
Nhắc đến cây trồng truyền thống ở Nguyễn Úy, người dân nơi đây nghĩ ngay đến cây cà pháo, loại cây cho thu quả làm các món ăn chế biến, đặc biệt truyền thống muối cà sử dụng trong các bữa cơm người Việt. Tuy cây trồng này cũng gặp những khó khăn nhất định đó là khâu thu hoạch phải ngắt quả trực tiếp bằng tay, dẫn đến tình trạng mỏi lưng do cúi nhiều, lại thêm thị trường tiêu thụ không ổn định, chủ yếu nhờ vào các thương lái thu mua, bán cho các đầu mối chợ. Nhưng xác định, cà pháo luôn là món ăn ưa thích của nhiều người, nên nhu cầu cung cho thị trường vẫn còn rất tiềm lực, giúp bà con tăng thu nhập, vì vậy các hộ vẫn tận dụng các diện tích vườn tược, khu đất trống để trồng cà pháo. Cây cà pháo đã gắn bó với người dân nơi đây 17, 18 năm và được trồng tập trung ở thôn Phù Lưu 1, Phù lưu 2, cho thu nhập bình quân 4 – 4,5 triệu đồng/sào/năm, đặc biệt những năm trước có những năm đạt 6 – 7 triệu đồng/sào/năm. Hiện giờ cà pháo đang thu hoạch rộ, dự kiến đến 20, 25/5 sẽ kết thúc mùa cho trái.
Chuyên gia dự án Jica Nhật Bản thăm và làm việc tại vườn trồng giống Vải lai u trứng của xã Nguyễn Úy
Cây trồng truyền thống thứ 2 cho hiệu quả đó là cây dưa chuột thương phẩm cũng là cây trồng lâu năm của địa phương, mang đến giá trị cao. Vụ Đông hằng năm, xã Nguyễn Úy duy trì gieo trồng khoảng 20 ha dưa chuột. Cây dưa chuột được địa phương triển khai gieo trồng sớm, từ giữa tháng 9, sớm nhất trong các loại cây vụ Đông ưa ấm. Đến đầu tháng 11 dưa đã bắt đầu cho thu hoạch. Vì thu hoạch sớm nên dưa bán được giá cao, bà con nông dân rất phấn khởi. Mỗi sào dưa chuột cho giá trị gần 20 triệu đồng. Những hộ trồng từ 4-5 sào dưa, sau khoảng 3 tháng vụ Đông là đã thu gần 100 triệu đồng.
Tuy nhiên mấy năm gần đây, các địa phương khác cũng mở rộng diện tích trồng dưa, thu hoạch đồng loạt, nên giá cả theo đó cũng bị giảm nhiều, nên vụ Xuân 2023 diện tích dưa ở Nguyễn Úy trồng giảm đáng kể, còn10ha, đang bước vào giai đoạn thu hoạch cuối vụ cho năng suất đạt 5 tạ/sào, xấp xỉ 300 tấn với giá bán 4000 đồng/kg.
Cây trồng thứ 3 không thể thiếu trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp của xã chính là cây lúa. Nắm bắt được nhu cầu thị trường của các Công ty, doanh nhiệp cần sản lượng thóc lúa để dùng làm bún bánh và các mục đích sử dụng khác, xã vẫn luôn đưa vào sản xuất đại trà các giống lúa khang dân 18 và bắc thơm số 7. Để trồng lúa hiệu quả, giảm công lao động và chi phí sản xuất, vụ Xuân 2023, HTXDVNN đã triển khai mô hình mạ khay cấy máy với diện tích 35ha để tuyên truyền vận động bà con nhân rộng trong các vụ sau. Tiến bộ kỹ thuật này đã triển khai rất hiệu quả ở nhiều địa phương, được tỉnh và các ban ngành đoàn thể các cấp quan tâm hỗ trợ. Đồng thời xã Nguyến Úy triển khai 2 mô hình ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm thóc tươi với Công ty Nam Dương với tổng diện tích 75ha, gồm: mô hình cấy giống ND502 ký với giá 6000 đồng/kg và giống Bắc thơm số 7 ký với giá 7.200 đồng/kg; bên cạnh đó HTX ký tiêu thụ giống lúa mới DK6 với diện tích 4ha để khảo nghiệm tính thích nghi, bổ sung vào bộ giống lúa sản xuất cho địa phương.
Nhằm khuyến khích động viên bà con mặn mà hăng say với đồng ruộng xã đã áp dụng cơ chế hỗ trợ toàn bộ giống lúa cho các hộ tham gia mô hình mạ khay cấy máy và mô hình giống lúa mới DK6. Liên kết ký hợp đồng với tổ dịch vụ mạ khay cấy máy ở xã Tân Sơn về làm dịch vụ trọn gói các khâu trong sản xuất theo phương pháp mạ khay cấy máy với giá 300.000 đồng/sào. Với dịch vụ này người nông dân chỉ việc nhận ruộng khi cây mạ đã bám sâu vào đất và tiếp tục các khâu chăm sóc cho giai đoạn sinh trưởng phát triển tiếp theo của cây lúa. Không những vậy HTX còn tăng cường công tác khuyến nông, công tác bảo vệ thực vật, tư vấn hỗ trợ hướng dẫn quy trình kỹ thuật, điều tiết nước tưới tiêu đảm bảo cho sản xuất, dự tính dự báo chính xác sâu bệnh hại cây trồng để có giải pháp xử lý kịp thời, giúp bảo vệ năng suất cây trồng.
Ngoài 3 cây trồng chính trên, năm nay bước sang năm thứ 3 xã Nguyễn Úy thực hiện Đề án "Xây dựng mô hình sản xuất cây ăn quả an toàn vùng chuyển đổi đất lúa tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2025". Xã chọn cây Vải lai U trứng đưa vào vùng chuyển đổi với diện tích được tỉnh hỗ trợ 23,92 ha, thu hút 175 hộ tham gia tại các cánh đồng của các thôn, trong đó có 3,17 ha đã cho thu hoạch quả, diện tích còn lại đang trong giai đoạn kiến thiết cơ bản 20,75 ha. Phần lớn trong 2-3 năm tới sẽ cho thu hoạch, vì vậy rất thuận lợi cho việc canh tác sạch và hướng cho ra sản phẩm hữu cơ.
Ngoài diện tích đã cho thu hoạch trong mô hình Đề án thì một số diên tích nhỏ của các hộ trồng sớm cũng đã cho thu hoạch, tuy nhiên sản lượng chưa nhiều và chưa ổn định. Năm 2022 ước năng suất thực thu tính trong diện tích đang trong giai doạn kinh doanh đạt 450kg/sào, giá bán 20.000 đ/kg, cho thu 9 triệu đồng/sào. Hoạch toán hiệu quả kinh tế cho thấy cao hơn 6.446,000 đồng/sào so với trước khi chuyển đổi.
Theo đánh giá của xã, Vải lai U trứng trồng trên đồng đất Nguyễn Úy là giống vải ngon và có thời gian chín sớm, năng suất ổn định, cho hiệu quả kinh tế cao. Chính vì vậy đây cũng là một thế mạnh để quả Vải lai của xã phát triển mạnh trên thị trường nếu được quan tâm và đầu tư hơn nữa, đặc biệt khi đã tìm được đầu ra cho sản phẩm.
Hiện nay các diện tích Vải trồng được 3 năm trở nên đã bắt đầu cho thu hoạch, quả đang trong giai đoạn tròn vai, dự kiến khoảng 20-25 ngày nữa sẽ cho thu hoạch. HTX đang đẩy mạnh tuyên truyền xã viên phòng chống các đối tượng sâu bệnh hại như: Phun phòng trừ sâu đục cuống, sâu đực quả, nhện lông nhung hại vải.....
Như vậy với cách làm linh hoạt giữa duy trì phát huy thế mạnh cây truyền thống, kết hợp với chuyển đổi cây trồng mới đang là hướng đi đúng đắn phù hợp với địa phương. Nếu quyết tâm mạnh dạn đầu tư, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, quan tâm đẩy mạnh liên kết tiêu thụ sản phẩm, cùng cơ chế chính sách hỗ trợ thì dù những cây trồng truyền thống hay những cây trồng mới cũng đều cho năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế cao, giúp nông dân tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống.
